Wracałem z próby. Zwykłe dyskusje, rozśpiewki, składanie głosów - nic szczególnego, żeby nie powiedzieć - nuda. Jednak mimo upływu kilku godzin jedna myśl "dzwoniła" mi w głowie jak nie mogące się doprosić wymiany tulejki tylnego wahacza w moim aucie, albo - co gorsza - jak złośliwa szekla nabijająca się z faktu, że znowu zaciął się kontrafał rolfoka w czarterowanym (nie moim) jachcie.

Otóż przypomniał mi się drobny i dość zabawny incydent z rejsu na wyspę Man. Podczas rozmowy z zaprzyjaźnionym mieszkańcem Wielkiej Brytanii zeszło nam na muzykę i, co za tym idzie, szanty. Celowo piszę: "mieszkańcem Wielkiej Brytanii", żeby nikt nie nazwał go Anglikiem, bo akurat znajomy pochodził z Walii, co w tłumaczeniu na Polski byłoby co najmniej równoważne z nazwaniem cepra - góralem, gorola - hanysem, czy wreszcie warszawiaka - krakusem i vice versa. Niemniej zeszło nam na tematy muzyczne. Oczywiście na ile mój kulawy angielski na to pozwalał rozwodziłem się nad inspiracjami, zjawiskowością szantowego śpiewania w Polsce i - na nieszczęście - zagadnąłem:

 - A wiesz John, znam jedną piosenkę o Walii, bardzo ją zresztą lubimy... - i zaśpiewaliśmy sobie z kolegami: "powróćmy do wzgórz mojej Waaaaliiii...". John uprzejmie wysłuchał i skwitował krótko:

- Uhm, ale to raczej szkocka melodia.

 Zdębiałem, zaczerwieniłem się i do końca rejsu temat muzyczny nie istniał.

 Ta drobna anegdotka przyszła mi do głowy nie bez powodu. Podczas próby padła bowiem propozycja, by zaaranżować w pewien specyficzny sposób utwór "Rule Britania". Pomijając szczegóły: mieliśmy nadać pieśni wydźwięk nader zabawny, żeby nie powiedzieć frywolny, okraszony solidnie elementami lokalnego patriotyzmu. Pytanie brzmi: jak to się będzie miało do oryginalnej wymowy tej pieśni? Bo przecież "Rule Britania" to (powtarzając za Wikipedią) "drugi - mniej formalny - hymn Wielkiej Brytanii i Royal Navy"!

 Tu zacząłem się zastanawiać nad dziejową transformacją. Jako pryszczatemu nastolatkowi, gromadzącemu jak relikwie w swoim harcerskim śpiewniku-manuskrypcie pierwsze żeglarskie teksty - ani było w głowie zastanawiać się nad tym, o czym opowiadały pierwotnie. Śpiewało się je z radością w polskich wersjach i już. Dziś jednak sprawa wygląda zgoła inaczej!

 Witaj Europo! Nikt już nie zagwarantuje nam, że na sali nie siedzi jakiś przedstawiciel akurat tego kręgu kulturowego, z którego pozwoliliśmy sobie zaczerpnąć! Trudno też uniknąć pytania: co być może pomyślałby sobie jakiś rodowity mieszkaniec Edynburga czy, dajmy na to, Hong-Kongu, słysząc znajome melodie śpiewane w naszym szeleszczącym języku? Co powiedziałby Irlandczyk, gdyby ktoś powiedział mu, że tradycyjna pieśń sławiąca np. męstwo poległych, w Polsce sławi uroki bądź co bądź jedynie rekreacji wodnej?!

 Rozgorączkowany nie mogłem zasnąć, aż struchlały uświadomiłem sobie obosieczność zjawiska! Oto zdałem sobie sprawę, że nikt dotąd nie spytał, co poczulibyśmy i co powiedzielibyśmy my Polacy, gdyby bliżej nam nieznany anglosaski bard z jakiegoś niszowego światka estradowego pozwolił sobie na indywidualną wycieczkę tekstową, bazując na "Nie rzucim ziemi skąd nasz ród"? Albo aranżując na nowo z hip-hopowym beatem "Legiony" dołożył warstwę fabularną opiewającą miłość do powiedzmy... ciągnika siodłowego (zakładając oczywiście, że akurat trafilibyśmy na anglosaskiego barda country z zacięciem hip-hopowo-etnograficznym)?.

 Stwierdziłem więc, że skoro tym razem zostaliśmy ostrzeżeni, trzeba działać. Trzeba uprzedzić niszowych anglosaskich bardów, chroniąc Dziedzictwo przed interpretacyjnym splugawieniem. Jeśli już ktoś ma rzeczone Dziedzictwo odświeżać, to tylko my sami! Niniejszym, jakkolwiek przykład pani Edyty Górniak dowodzi, iż z takim odświeżaniem należy być niezwykle ostrożnym, ostatnimi dniami rano odwożąc synka do żłobka na nowo dostrzegam potencjał tkwiący w piosence "Maszerują strzelcy".

Paweł Delikat