"And now the Shipping Forecast issued by the Met Office, on behalf of the Maritime and Coastguard Agency, at 0505 on Thursday 15 May 2008. The general synopsis at 1900: Low Fitzroy 1005 filling 1007 by 1900 Thursday... Forties, Cromarty, Forth, Tyne, Dogger: North or northwest 3 or 4..."

 

Będzie o płycie szantowej mało, ale ściśle związanej z żeglowaniem. Na której w zasadzie jest tylko jeden utwór - "UK Theme". Przez 33 lata sygnał dźwiękowy radia BBC4, nadawany punktualnie o 5.30 rano. Każdy kto pływał dookoła Wysp Brytyjskich, musiał słuchać morskich prognoz pogody z BBC, nadawanych cztery razy dziennie, brytyjskie zaklęcia "na Bugu, we Włodawie ubyło jeden". Każdy, kto żeglował po morzu wie, jakim wyzwaniem potrafi być wysłuchanie prognozy wczesnym rankiem, o piątej rano. Nie ma, zupełnie nie ma takiej godziny - już Napoleon stwierdził, że "nie ma walecznych żołnierzy o czwartej nad ranem." Szaroburo, zimno, mżawka, pod pokładem nic w radiu nie słychać, więc mimo całej niechęci do świata na zewnątrz trzeba wyjść z ręcznym radyjkiem, żeby ją odsłuchać...

 

"...Fisher, German Bight, Humber: North or northeast 4 or 5, increasing 6 at times. Slight or moderate..."

 

BBC należy jeszcze gdzieś na skali znaleźć, więc kilka minut wcześniej radio kierujemy gdzieś mniej więcej w stronę Londynu i słyszymy "Rule Britannia, Britannia rule the waves" - początek "UK Theme", nadawanego od 1973 roku, regularnie, codziennie. "UK Theme" trwa dokładnie pięć minut, żeby wypełnić czas od 5.30 do 5.35, żeby rybacy, marynarze i żeglarze mieli czas dostroić się dokładnie do częstotliwości nadawania ostrzeżeń sztormowych i prognozy pogody... Zaczyna się niewinnie od angielskiego "Early One Morning", przechodzi w hymn Royal Navy "Rule Britannia", dalej w północnoirlandzkie "Londonderry Air" zmieszane ze starym, szkockim "Anne Laurie". Potem, jakże mogłoby być inaczej, "What Shall We Do with the Drunken Sailor" z "Greensleeves" w tle... Dalej, dla uhonorowania Walijczyków - "Men of Harlech" oraz dumne szkockie "Scotland the Brave". Na koniec mocny finał - "Rule Britannia" raz jeszcze. "UK Theme" mialo reprezentować cztery narody wchodzące w skład Wielkiej Brytanii oraz narodowe tradycje morskie. I to wszystko w pięć minut. Udało się, bardziej brytyjskiego medleya w formie i treści chyba stworzyć już nie można. Coś jest w tej muzyce, że przez kilka minut zapomina się o wietrze i słonej wodzie z dołu i słodkiej z góry, na tyle, że podczas rejsów niektórzy z załogi kazali się budzić tylko po to, żeby o 5.30 "UK Theme" posłuchać.

 

"...Thames, Dover, Wight, Portland, Plymouth: Northeast 5 or 6, becoming variable 3 or 4 in Wight, Portland and Plymouth. Slight or moderate. Thundery rain, with fog patches later. moderate or good, occasionally very poor..."

 

"UK Theme" zostało skomponowane przez Fritza Speigla, uchodźcy z Austrii, przybyłego do Anglii w 1939 roku, który jak stwierdzono "szybko stał się typowym ekscentrycznym Brytyjczykiem". Speigl został namówiony do stworzenia utworu przez Iana McIntyre'a, dyrektora BBC Radio 4, w związku ze zmianą ramówki i częstotliwości nadawania radia. Przez lata było stałym i żelaznym punktem programu, jak "Sailing By" i "God Save The Queen" nadawane na koniec programu, o pierwszej w nocy. Na antenę weszło w 1973 - dwa pokolenia Brytyjczyków kochało albo nienawidziło "UK Theme", za wyjątkiem tych, którzy o wpół do szóstej rano po prostu spali...

 

"...Lundy, Fastnet, Irish Sea: Northeast 4 or 5, increasing 6 at times. Slight or moderate. Thundery showers. Moderate or good..."

 

W niedzielę, 23 kwietnia 2006 roku, stała się rzecz niewyobrażalna i wstrząsająca posadami wyspiarskiego świata. Nadano "UK Theme" ostatni raz. Nowy dyrektor BBC4, Mark Damazer, oświadczył, że w związku z nową ramówką utwór przestanie być odtwarzany. Odtąd zamiast "Rule Britannia" będą wiadomości. Zawrzało. Apokalipsę zapowiadał już co prawda żart primaaprilisowy, kiedy to nadano rankiem 1 kwietnia 2006 "EU Theme" - mieszaninę "Ody do radości", francuskiego akordeonu i motywu z holenderskiego serialu "Van Der Walk", poważnie denerwujący Wielką Brytanię, cały czas bezpiecznie oddaloną od reszty Europy.

 

"...Shannon, Rockall, Malin, Hebrides: East or northeast 3 or 4, increasing 5 at times. Slight or moderate. Fair, but fog patches in Rockall. Moderate or good, occasionally very poor..."

 

Pod petycją o utrzymanie "UK Theme" na antenie podpisało się ponad 18 tysięcy osób, nie obyło się także bez kilku oficjalnych interpelacji w Izbie Gmin. Prezenter wiadomości Jeremy Paxman zagroził odtwarzaniem "UK Theme" tak długo, aż dyrektor Damazer zmieni zdanie. Na próżno. BBC pozostało niewzruszone, tłumacząc się koniecznością nieuchronnych zmian. Przeciwnicy zmian nadawali "UK Theme" z autobusu pod BBC's Broadcasting House w Londynie. Bez skutku. Nie pomogło porówywanie do kruków w Tower i małp w Gibraltarze. Damazer, okrzyknięty "nation killer" i "talibem kulturowym" podtrzymał decyzję. Społeczność protestujących postanowiła zatem, że utwór nie może iść w zapomnienie i zapowiedziała wydanie singla z "UK Theme". Utwór został wykonany przez okriestrę Birmingham Royal Ballet Sinfonia, a wydany przez Light Music Society and Library 27 marca 2006 roku. Płyta kosztowała całe 2 funty, a była dostępna w supermarketach Tesco i Woolworth. Można go było (i nadal także można) ściągnąć z internetu, wszystko działo się za przyzwoleniem i błogosławieństwem Ingrid Fritz - wdowy po kompozytorze. Po dwóch tygodniach płyta była na ósmym miejscu najlepiej sprzedających się singli w Tesco. Oprócz "UK Theme" zawiera jeszcze, jako dodatek, "Sailing By", nadawane jeszcze (nie znacie dnia, ani godziny) przez BBC 4 codziennie kwadrans przed pierwszą w nocy.

 

"...Fair Isle, Faeroes: West or northwest 3 or 4, occasionally 5 later. Slight or moderate. drizzle. Moderate or good, occasionally poor..."

 

A rybacy i żeglarze? Już nie muszą czekać na radiowe prognozy przy dźwiękach "Scotland The Brave", "Men of Harlech", "Londonderry Air" i "Rule Britannia". Zresztą już coraz rzadziej w ogóle czekają na prognozę w radiu - kto jeszcze pamięta radio nastawiane gałką? Równie dobrze można ją odebrać przez NAVTEX, przeczytać w internecie lub zdobyć na sto innych sposobów. Tylko czegoś żal, coś odeszło. Na szczęście zawsze jednak znajdą się "typowi ekscentryczni Brytyjczycy", jak Ci, którzy o "UK Theme" walczyli lub pewna lady, która (będąc kompletnie niezwiązaną z morzem) nazwała swoje psy Forties, Cromarty, Forth, Tyne i Dogger, jak kolejne regiony shipping forecast...

 

"...Southeast Iceland: Variable 3 becoming northeasterly 3 or 4. Slight. Fog patches. moderate or good, occasionally very poor..."

 

UK Theme do odsłuchania tu (w mp3)
http://www.garethandruth.com/Artist%20-%20Radio4%20UK%20Theme.mp3
http://www.bbc.co.uk/radio4/history/rams/uktheme.ram (Real Audio).


Agnieszka "KuKsU" Spyra, Bartłomiej F. Tajchman